Cùng với sự phát triển của xã hội, nhu cầu lắp đặt thang máy trong nhà ở gia đình tăng nhanh cùng với xu hướng đô thị hóa và kiến trúc nhà cao tầng. Sự đa dạng về công nghệ giúp người dùng có nhiều lựa chọn phù hợp với không gian, ngân sách và nhu cầu sử dụng.
Tại châu Âu, các nhà sản xuất lớn như Orona (Tây Ban Nha), Kone (Phần Lan), Otis (Mỹ) hay Schindler (Thụy Sĩ) đã phát triển nhiều giải pháp công nghệ khác nhau. Trong đó, thang máy cáp kéo không phòng máy (MRL) được xem là bước tiến quan trọng nhờ khả năng tiết kiệm không gian và năng lượng.
Tổng quan 4 công nghệ thang máy phổ biến
Dưới đây là bốn công nghệ thang máy được sử dụng nhiều nhất trong các công trình nhà ở gia đình hiện nay.
1. Thang máy cáp kéo có phòng máy (MR – Machine Room)
Đây là công nghệ truyền thống, sử dụng phòng máy riêng đặt trên đỉnh giếng thang để chứa động cơ và hệ điều khiển.
- Ưu điểm: tốc độ di chuyển cao, độ ổn định tốt, tải trọng lớn.
- Hạn chế: cần không gian riêng cho phòng máy, tăng chi phí xây dựng, khó áp dụng cho nhà thấp tầng.
- Ứng dụng: nhà cao tầng, nhà ống nhiều tầng, công trình thương mại.
Hình 1 – Thang máy kiểu cáp kéo có phòng máy
Cấu trúc thang máy truyền thống với phòng máy riêng phía trên giếng thang
2. Thang máy cáp kéo không phòng máy (MRL – Machine Room-Less)
Là công nghệ hiện đại, trong đó động cơ nhỏ gọn được gắn trực tiếp vào khung giếng thang, không cần phòng máy riêng biệt.
- Ưu điểm:
- Tiết kiệm không gian và chiều cao công trình.
- Động cơ không hộp số (gearless) giúp vận hành êm và tiết kiệm điện năng.
- Dễ lắp đặt trong cả nhà xây mới và nhà cải tạo.
- Hạn chế: yêu cầu độ chính xác cao khi thi công và lắp đặt.
- Ứng dụng: nhà ở gia đình, nhà phố, biệt thự có hạn chế về chiều cao mái, chẳng hạn như công trình thang máy 7 tầng này.
Hình 2: Thang máy MRL trong không gian nhà ở. Thang máy không phòng máy giúp tối ưu không gian và tiết kiệm năng lượng.
3. Thang máy thủy lực (Hydraulic Lift)
Cấu trúc lắp đặt thang máy thủy lực
Vận hành bằng piston thủy lực nâng cabin bằng cách điều chỉnh áp lực dầu bên trong.
- Ưu điểm: hoạt động êm, cấu trúc đơn giản, lắp đặt dễ.
- Hạn chế: tiêu thụ năng lượng cao, cần không gian đặt bơm và bình dầu, dễ rò rỉ dầu, bảo trì tốn chi phí.
- Ứng dụng: nhà thấp 3-5 tầng, công trình cải tạo.
Hình 3: Sơ đồ vận hành thang máy thủy lực với cơ chế nâng hạ cabin bằng piston.
4. Thang máy trục vít (Screw Drive)
Sử dụng trục vít và đai ốc để di chuyển cabin lên xuống, thường có thiết kế khép kín.
- Ưu điểm: thuộc dòng thang máy không hố pít, không cần phòng máy, dễ lắp đặt trong công trình nhỏ.
- Hạn chế: tốc độ chậm (khoảng 0,15–0,3 m/s), tải trọng thấp, tiếng ồn cao hơn so với MRL.
- Ứng dụng: nhà thấp 2-3 tầng, không gian hạn chế.
Hình 4: Cấu tạo hệ thống trục vít
Cơ cấu truyền động trục vít thường dùng cho thang máy gia đình nhỏ.
Bảng so sánh tổng hợp các công nghệ
So sánh các loại công nghệ thang máy
| Tiêu chí | Cáp kéo có phòng máy | Cáp kéo không phòng máy (MRL) | Trục vít | Thủy lực |
|---|---|---|---|---|
| Không gian lắp đặt | Cần phòng máy riêng | Không cần phòng máy | Không cần | Cần phòng kỹ thuật |
| Độ sâu hố pit yêu cầu | ≥ 1200 mm | 300–600 mm | 50–100 mm | 130–200 mm |
| Tốc độ di chuyển | 1–2,5 m/s | 0,6–1,5 m/s | 0,15–0,3 m/s | 0,3–0,6 m/s |
| Độ êm và ổn định | Tốt | Tốt | Êm nhưng chậm | Tốt |
| Tiêu thụ điện năng | Cao | Thấp | Trung bình | Trung bình |
| Chi phí bảo trì | Trung bình | Trung bình | Cao | Cao |
Xu hướng phát triển: thang máy không phòng máy (MRL)
Công nghệ thang máy MRL (Machine Room-Less) ngày càng phổ biến tại châu Âu và nhiều quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam, nhờ những ưu điểm rõ rệt:
- Tối ưu không gian: không cần xây thêm phòng máy, giảm chiều cao tổng thể công trình.
- Tiết kiệm năng lượng: nhờ sử dụng động cơ không hộp số và công nghệ phanh tái sinh năng lượng. Chẳng hạn hãng Otis phát triển loại máy kéo cho thang máy gia đình với mức công suất tiêu thụ điện rất thấp, chỉ 500W.
- Tăng tính thẩm mỹ: thiết kế gọn nhẹ, dễ hòa hợp với không gian nội thất.
- Giảm chi phí vận hành: ít hao mòn cơ khí, bảo trì đơn giản.
Xem Video lắp đặt và sử dụng Thang máy không phòng máy MRL (Orona) trong nhà phố 5 tầng. Với những ưu thế về công nghệ, thang máy MRL là lựa chọn phổ biến cho nhà phố và biệt thự hiện đại
Trường hợp tiêu biểu: công nghệ MRL của Orona (Tây Ban Nha)
Orona là nhà sản xuất thang máy châu Âu có trụ sở tại Tây Ban Nha, nằm trong nhóm 5 thương hiệu lớn nhất châu Âu.
Sản phẩm của hãng được sản xuất hoàn toàn tại châu Âu và đạt các chứng nhận quốc tế:
- ISO 9001:2015 (quản lý chất lượng)
- ISO 14001:2015 (quản lý môi trường)
- ISO 14006 (thiết kế sinh thái – Ecodesign)
- EN 81-20/50 (an toàn thang máy theo tiêu chuẩn EU)
Dòng thang máy không phòng máy của Orona áp dụng động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu và công nghệ tiết kiệm năng lượng tái sinh, giúp giảm tới 30-50% điện năng tiêu thụ so với thế hệ cũ.
Tại Việt Nam, các dòng sản phẩm như Homelift, Flex hay Next Essentia của Orona, được thiết kế riêng cho nhà ở gia đình, đáp ứng yêu cầu gọn nhẹ, êm ái, an toàn và thẩm mỹ.
Hình ảnh: Thang máy Orona MRL lắp đặt trong không gian nhà ở gia đình
Máy kéo MRL của Orona đặt gọn gàng trong giếng thang
Dòng thang máy MRL của Orona với thiết kế tinh gọn và tiêu chuẩn châu Âu
Bảng điều khiển – hiển thị trong thang máy Orona
Tóm lược
Bốn công nghệ thang máy phổ biến – cáp kéo có phòng máy, cáp kéo không phòng máy (MRL), trục vít, và thủy lực – đều có ưu và nhược điểm riêng.
Tuy nhiên, với nhu cầu tiết kiệm không gian, tiết kiệm năng lượng và thẩm mỹ cao trong nhà ở hiện nay, công nghệ MRL đang trở thành xu hướng chủ đạo.
Nhiều nhà sản xuất châu Âu, trong đó có Orona, đã tập trung phát triển dòng thang máy này nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn, hiệu suất và bền vững cho người dùng hiện đại.